CPI Là Gì? Cách Tính CPI Chuẩn Xác

Để có thể tính và đánh giá được sự tăng trưởng của nền kinh tế thì các nhà kinh tế sử dụng nhiều chỉ số để làm căn cứ xem xét và CPI là một trong số những chỉ tiêu đó. Bài viết hôm nay sẽ gửi đến bạn thông tin về CPI để hỗ trợ bạn trả lời cho câu hỏi CPI là gì một cách nhanh chóng và chính xác nhất.

CPI là gì?

CPI là tên viết tắt của Consumer Price Index nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng. Chỉ số này đo lường sự thay đổi về giá theo thời gian mà người tiêu dùng sẽ trả cho một giỏ hàng hóa hoặc dịch vụ nhất định gọi là lạm phát.

CPI phản ánh mức độ thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo từng thời kỳ được tính bằng đơn vị phần trăm (%) với các lĩnh vực được đo bao gồm: thực phẩm và đồ uống, bất động sản, dịch vụ y tế, thời trang, phương tiện vận chuyển, giáo dục và truyền thông, giải trí,…

CPI mang ý nghĩa gì?

Chỉ số giá tiêu dùng CPI mang nhiều ý nghĩa quan trọng cụ thể là:

• Một trong các chỉ số kinh tế quan trọng để đo lường mức độ lạm phát và phản ánh tính hiệu quả của các chính sách kinh tế và hoạch định chính sách tiền tệ trong một quốc gia. 
• Cảnh báo sự độ biến động của giá bán lẻ các hàng hóa và dịch vụ, tiêu dùng từ đó, theo dõi sự thay đổi của các chi phí sinh hoạt theo thời gian.
• Là yếu tố nền tảng để kịp thời đưa ra các chính sách điều chỉnh và kiểm soát phù hợp liên quan đến kinh tế. 
• Đánh giá sức mua của đồng tiền trong một quốc gia vì nếu mức giá tăng thì sức mua tiền tệ sẽ giảm nghĩa là đồng tiền đang mất giá. 

Công thức tính chỉ số tiêu dùng CPI

Để có thể thực hiện tính chỉ số giá tiêu dùng CPI thì bạn cần thực hiện lần lượt theo 4 bước sau: 

• Bước 1: Cố định giỏ hàng hóa của bạn thông qua các báo cáo điều tra để xác định lượng hàng hoá cũng như dịch vụ tiêu biểu mà một người tiêu dùng điển hình sẽ mua.
• Bước 2: Xác định giá cả của mỗi mặt hàng trong giỏ hàng hoá tại từng thời điểm thông qua việc thống kê trên thực tế.
• Bước 3: Tính chi phí các vật dụng trong giỏ hàng hoá bằng cách lấy số lượng nhân với giá cả của từng sản phẩm rồi cộng chúng lại với nhau.
• Bước 4: Lựa chọn một thời kỳ gốc để làm cơ sở rồi tính chỉ số giá tiêu dùng thông qua công thức sau:

CPI = (Chi phí để mua giỏ hàng hoá thời kỳ /Chi phí để mua giỏ hàng hoá kỳ cơ sở) x 100

Ví dụ minh họa về CPI

Một giỏ hàng cố định bao gồm hai sản phẩm với 10 trái cam và 5 trái táo. Khi đó ta xét năm 2021 làm kỳ cơ sở với giá cam là 3.000 cùng chỉ tiêu là 30.000 và giá táo là 7.000 cùng chỉ tiêu là 35.000. So với năm 2022 với giá cam là 5.000 cùng chỉ tiêu là 50.000 và giá táo là 8.000 cùng chỉ tiêu là 40.000. Khi đó:

CPI năm 2021 = [(30.000+35.000)/(30.000+35.000)] *100 = 100.000

CPI năm 2022 = [(50.000+40.000)/(30.000+35.000)]*100 = 138.461

Những vấn đề cần đặt ra khi tính chỉ số CPI

Khi thực hiện tính chỉ số giá tiêu dùng CPI thì bạn cần lưu ý một số vấn đề liên quan cần đặt ra như sau: 

• Chỉ số CPI có khả năng phản ánh cao hơn so với thực tế: Nếu hàng hóa trong giỏ hàng cố định tăng thì người tiêu dùng sẽ thay đổi sang sản phẩm khác với mức giá thấp hơn dẫn đến chỉ số CPI sẽ phản ánh cao hơn so với thực tế.
• Không phản ánh được sự xuất hiện của các mặt hàng mới: Thực tế trên thị trường thường xuyên cho ra mắt các sản phẩm mới nhưng khi tính chỉ số giá tiêu dùng thì buộc phải cố định giả hàng hóa nên không thể phản ánh kịp thời sự xuất hiện của những mặt hàng mới với lượng mua cao.
• Không phản ánh được sự thay đổi chất lượng hàng hóa: Nếu sản phẩm trong giỏ cố định tăng giá và chất lượng hàng cũng tăng theo thì không được xét vào sản phẩm tăng. Do đó, khi tính CPI thì sẽ thường phóng đại mức giá và không phản ánh đúng sự thay đổi của chất lượng.

CPI tác động đến nền kinh tế như thế nào?

Không phải hiển nhiên các nhà kinh tế cần tính và đánh giá chỉ số CPI bởi lẽ chỉ số này có những tác động cụ thể đối với nền kinh tế như sau: 

• Khi chỉ số CPI giảm

Đồng nghĩa với việc giá cả của các mặt hàng giảm và số tiền dành cho tiêu dùng của người thu nhập thấp sẽ giảm. Khi này, với cuộc sống của người thu nhập thấp sẽ ổn định và mức sống sẽ được nâng cao. Tuy nhiên giả thiết này chỉ đúng trong trường hợp thu nhập của người tiêu dùng không đổi. 

Nhưng điều này cũng nghĩa là các doanh nghiệp sẽ phải giảm lượng cung cho thị trường kéo theo đó là sự thu hẹp hoạt động quy mô khiến tình trạng thất nghiệp xảy ra. 

• Khi chỉ số CPI tăng

Đồng nghĩa với việc giá cả của các loại mặt hàng đều tăng khiến đời sống của người dân sẽ trở nên khó khăn và vất vả hơn do chi phí tiêu dùng tăng cao.

Một số hạn chế của CPI

Bên cạnh những điểm tích cực mà CPI mang lại thì chỉ số giá tiêu dùng vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định cụ thể như sau: 

• CPI không thể đại diện và phản ảnh chi tiết hết cho tất cả các nhóm nhân cư như chỉ số giá tiêu dùng chung của cả nước không thể phản ánh chi tiết về chỉ số giá tiêu dùng của các thành phố lớn so với các huyện ở miền núi. 
• CPI chỉ đo lường được các khía cạnh ảnh hưởng đến mức sống của dân cư còn các yếu tố về môi trường và xã hội thì không nằm trong phạm vi xác định của chỉ số CPI.
• Chỉ số CPI chỉ thể hiện được sự thay đổi về giá cả của hàng hóa chứ không phản ánh được sự thay đổi về chất lượng của hàng hóa.
• Chỉ số CPI không thể hiện được sự ảnh hưởng của việc xuất hiện của các loại hàng hóa mới trên thị trường.

Trên đây là toàn bộ các thông tin chi tiết và đầy đủ về chỉ số giá tiêu dùng CPI mà chúng tôi muốn gửi đến bạn tham khảo để giúp bạn trả lời cho câu hỏi CPI là gì được chính xác nhất. Hy vọng từ những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về chỉ tiêu này cũng như có thể tính chúng một cách chính xác nhé.